Θερμομόνωση και οικονομία ενέργειας

Η μελέτη των αποτελεσμάτων διαφόρων επεμβάσεων σε παλιά κυρίως κτήρια, δείχνει καθαρά ότι με κάποιο εκσυγχρονισμό του συστήματος θέρμανσης ή με βελτίωση της θερμομόνωσης μπορεί να προκύψει μέχρι και 50% εξοικονόμηση ενέργειας.

Βιαστικές όμως προσπάθειες για καλύτερη θερμομόνωση, όχι μόνο από ερασιτέχνες αλ-λά και από επαγγελματίες, πε-ρισσότερη ζημιά κάνουν πάρά καλό αν δεν εξεταστούν όλες οι παράμετροι. Παράδειγμα: Σε ένα παλιό σπίτι γίνεται αντικατάσταση των παλιών παραθύρων με καινούργια, θερμομονωμένα. Είναι πολύ πιθανό να παρατηρηθεί σύντομα εμφάνιση μούχλας. Αυτό οφείλεται στη διατάραξη της φυσικής ισορροπίας που υπήρχε, καθώς, τα παλιά παράθυρα επέτρεπαν επαρκή αερισμό των χώρων ενώ τα νέα, τα αεροστεγή, συντελούν στη συμπύκνωση υδρατμών και στη δημιουργία υγρασίας πάνω στους κρύους, όχι καλά μονωμένους εξωτερικούς τοίχους.

Συνθήκες ιδανικές για να αναπτυχθούν οι μύκητες της μούχλας. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι τα μέτρα για καλύτερη θερμομόνωση είναι… ανθυγιεινά. Τα προβλήματα δεν προκύπτουν από τη θερμομόνωση αλλά από τη λανθασμένη σχεδίαση ή εγκατάστασή της. Όλοι οι ειδικοί επιστήμονες και τεχνικοί συμφωνούν: Μια σωστή θερμομόνωση που να εξασφαλίζει εξοικονόμηση δα-πανών θέρμανσης χωρίς να εγκυμονεί κινδύνους για την υγεία, θα πρέπει να σχεδιάζεται και να εφαρμόζεται συνολικά, από το υπόγειο και τους εξωτερικούς τοίχους έως και τη στέγη, και πάντα σε συνάρτηση με τη δυνατότητα καλού αερισμού των χώρων.

Υπόγειο

Η πλάκα μεταξύ ισογείου και ενός μη θερμαινόμενου υπογείου συχνά αποτελεί ένα αδύνατο σημείο που προκαλεί προβλήματα όπως κρύο στα πόδια για όσους κυκλοφορούν στο ισόγειο, ή ακόμα και συμπύκνωση των υδρατμών του αέρα, με επακόλουθο τη δημιουργία μούχλας. Αιτία, η μεγάλη απώλεια θερμότητας. Αντιμετώπιση, η επένδυση της οροφής του υπογείου με μονωτικές πλάκες.

Εξωτερικοί τοίχοι

Αποτελούν τον προστατευτικό «μανδύα» του σπιτιού, που είναι εκτεθειμένος στις καιρικές επιδράσεις και τις θερμοκρασιακές μεταβολές. Σε περιπτώσεις κάποιας ανακαίνισης ή σημαντικής επισκευής, δεν θα πρέπει να αποκλείεται και το ενδεχόμενο μιας πρόσθετης μόνωσης, καθώς μέσα από αυτό το εξωτερικό «κέλυφος» το σπίτι μπορεί να χάνει ένα μεγάλο ποσοστό θερμότητας.

Σε ένα συγκεκριμένο χρόνο, μία συγκεκριμένη ποσότητα θερμότητας ρέει μέσα από τα δομικά υλικά, με διαφορετική πάντα ταχύτητα. Η θερμότητα δεν μπορεί επομένως να «κλειδωθεί» σε έναν χώρο, επειδή ρέει πάντα, από τα θερμά σημεία προς τα ψυχρά. Για τα σπίτια αυτό σημαίνει ότι η θερμότητα το χειμώνα ρέει από μέσα προς τα έξω. Η μόνωση φροντίζει για μια καθυστέρηση αυτής της μεταφοράς της θερμότητας, δηλαδή επιβραδύνει τη ροή. Όσο μεγαλύτερη είναι αυτή η καθυστέρηση, τό-σο περισσότερο θα παραμείνει η θερμότητα μέσα στο σπίτι.

Σε οποιαδήποτε σοβατισμένη πρόσοψη μπορεί να εφαρμοσθεί σύστημα εξωτερικής θερμομόνωσης, με επικόλληση μονωτικών πλακών οι οποίες στερεώνονται και με βύσματα. Χρησιμοποιούνται συνήθως πλάκες ορυκτών ινών ή σκληρού αφρού (πολυστυρός).
Η επένδυση με αερισμό της πίσω πλευράς στρώνεται πάνω σε ξύλινη σκάρα και τα κενά γεμίζονται με μονωτικό υλικό. Ο αερισμός στην πίσω πλευρά αποτρέπει τον κίνδυνο συγκέντρωσης υγρασίας. Η μόνωση πρέπει να εισχωρεί μέσα στα κασώματα των παραθύρων για να μη δημιουργούνται θερμικές γέφυρες.

Τοίχοι με διπλή σειρά τούβλων, μονώνονται με γέμισμα του ενδιάμεσου κενού. Για τη δουλειά αυτή χρησιμοποιείται συχνά ο περλίτης, ένα υλικό πλήρωσης που δεν προσφέρει απόλυτη θερμοπροστασία αλλά είναι πολύ οικονομικό.

Βέβαια σε ιστορικά, διατηρητέα και πετρόχτιστα κτήρια, μόνο συστήματα εσωτερικής μόνωσης μπορούν να εφαρμοστούν. Κάτι που χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή όμως γιατί είναι αναγκαία η πρόβλεψη μιας «φραγής υδρατμών» που να μη διακόπτεται σε κάνενα σημείο.

Κάτω από τη στέγη

Όπως είναι γνωστό, η θερμότητα ανεβαίνει πάντα προς τα πάνω. Γι’ αυτό και οι καλά θερμομονωμένες και στεγανοποιημένες στέγες εξοικονομούν μεγάλη ποσότητα ενέργειας για θέρμανση. Αν ο χώρος κά-τω από τη στέγη δεν κατοικείται αλλά χρησιμεύει μόνο σαν αποθηκευτικός, η θερμομόνωσή του είναι ιδιαίτερα απλή και οικονομική. Μπορούν να τοποθετηθούν στο δάπεδο της σοφίτας μονωτικά υλικά πά-χους μέχρι 20 εκ. και να καλυφούν με κόντρα – πλακέ ή με MDF. Ακόμα καλύτερα, μπορούν να τοποθετηθούν ενισχυμένες μονωτικές πλάκες οι οποίες επιτρέπουν και το βάδισμα πάνω τους. Σε παλιά κτήρια, εφαρμόζεται συχνά μια άλλη εναλλακτική λύση: Στις σανίδες της ψευδοροφής κάτω από τη στέγη, υπάρχει από κάτω ένας κενός χώρος. Αν το  πάχος του είναι τουλάχιστον 6 εκ. αξίζει τον κόπο να γεμιστεί με νιφάδες κυτταρίνης.

Επιφάνειες της στέγης

Το πιο αποτελεσματικό σύστημα είναι η μόνωση πάνω από τα ζευκά, το στρώσιμο δηλαδή του μονωτικού υλικού μεταξύ των κεραμιδιών και των ζευκτών* (των ψαλιδιών) της στέγης. Είναι βέβαια μια αρκετά δύσκολη μέθοδος που εφαρμόζεται μόνο όταν υπάρχει σοβαρός λόγος. Η συνηθισμένη μόνωση πρόβλεπει την ένθεση των μονωτικών υλικών στα διαστήματα μεταξύ των ζευκτών, εργασία που δεν παρουσιάζει πρόβλημα σε ερασιτέχνες. Αρκεί να γίνει με ακρίβεια και προσοχή ώστε να μη προκύψουν γέφυρες θερμότητας και να μην παρουσιαστούν σημεία διείσδυσης στη φραγή των υδρατμών του αέρα.

Παράθυρα

Στα παλιά σπίτια, οι μεγαλύτερες διαρροές θερμότητας πα-ρατηρούνται στα παράθυρα. Τα συνηθισμένα διπλά τζάμια μειώνουν στο μισό την απώλεια θερμότητας. Όμως, με τα μοντέρνα θερμομονωτικά πα-ράθυρα, μπορεί να μειωθεί άλλη μια φορά στο μισό. Σ’ αυτά, ο χώρος μεταξύ των τζαμιών είναι γεμισμένος με ευγενές αέριο, ενώ υπάρχει και μια σχεδόν αόρατη μεταλλική επίστρωση στο εσωτερικό τζάμι που αντανακλά τη θερμική ακτινοβολία. Ένα λάθος που γίνεται συχνά σε ανακαινίσεις παλιών σπιτιών είναι η αφαίρεση των «κασωτών» παραθύρων. Κασωτά λέγονται τα πα-ράθυρα που στην ξύλινη κάσα τους υπάρχουν και δεύτερα, εσωτερικά τζαμιλίκια*. Μεταξύ αυτών και των εξωτερικών παραθύρων σχηματίζεται ένα «μαξιλάρι αέρα» που εξασφαλίζει πολύ αποτελεσματική θερμομόνωση. Το κατά πόσον θα πρέπει αυτού του είδους τα παράθυρα να αντικατασταθούν με καινούργια, μόνο ένας ειδικός μπορεί να το κρίνει.