Συστήματα αερισμού: ανοίξτε για φρεσκάδα!

Παλιότερα, η εξαγωγή του αέρα από τις κατοικίες γινόταν με φυσικό τρόπο. Συνήθως, μόνο οι κουζίνες και τα μπάνια διέθεταν εξαεριστήρες. Με την πρώτη πετρελαϊκή κρίση και την ανάγκη μείωσης του λογαριασμού που αφορά στην ενέργεια, οι κατοικίες άρχισαν να μονώνονται καλύτερα και, κυρίως, να διαθέτουν κουφώματα που να κλείνουν ερμητικά. Δεν μπορούσε, λοιπόν, να αγνοηθεί το ζήτημα του αερισμού, τουλάχιστον στα καινούργια κτίσματα. Έτσι, εμφανίστηκαν στις αρχές της δεκαετίας του ’80 τα συστήματα ελεγχόμενου μηχανικού αερισμού. Η αρχή λειτουργίας τους είναι να διασφαλίζουν τη μόνιμη ανανέωση του αέρα, αλλά και την ανάκτηση μεγάλου μέρους της διαφεύγουσας θερμότητας.

Μηχανικός αερισμός απλής ροής

Ο κλασικός ελεγχόμενος μηχανικός αερισμός, που συναντάμε σε μεγαλύτερο ποσοστό στις καινούργιες κατοικίες, είναι απλής ροής και κεντρικής λειτουργίας. Η  μονάδα εξαερισμού είναι, στις περισσότερες περιπτώσεις, εγκατεστημένη μέσα στον σκελετό της στέγης και συνδέεται με πολλαπλούς αεραγωγούς. Κάποιοι κατεβαίνουν προς την κουζίνα, το μπάνιο και τα WC και γίνεται αναρρόφηση του επιβαρυμένου αέρα και εξαγωγή του μέσω ενός αεραγωγού με έξοδο στη στέγη. Όσον αφορά τον φρέσκο αέρα, μπαίνει με φυσικό τρόπο, μέσω εισαγωγών εγκατεστημένων στις προσόψεις. Η κυκλοφορία του αέρα από τα δωμάτια διαβίωσης προς τα δωμάτια με μεγάλη υγρασία (συμπεριλαμβανομένης της κουζίνας) γίνεται κάτω από πόρτες στις οποίες έχει αφεθεί μεγαλύτερο διάκενο στο κάτω μέρος.

Αυτού του είδους ο ελεγχόμενος μηχανικός αερισμός, αν και καινοτόμος όταν πρωτοεμφανίστηκε, παρουσιάζει αρκετές ελείψεις. Είναι ασύμβατος με ανανέωση «δωμάτιο-δωμάτιο», δεν μπορεί να αντιδράσει σε μία έξαρση του ποσοστού της σχετικής υγρασίας και δεν προσαρμόζεται εύκολα στις ανάγκες των ενοίκων. Πρέπει σε αυτά να προσθέσουμε και τη σπατάλη ενέργειας κατά τη διάρκεια του χειμώνα, αφού οι θερμίδες του εσωτερικού αέρα μεταφέρονται έξω. Αυτά τα αρνητικά σημεία οδήγησαν σε ποικίλες εξελίξεις, όπως την τοποθέτηση στομίων εξαγωγής ρυθμιζόμενων με βάση την υγρασία και τα συστήματα που μεταβάλλουν τη λειτουργία τους ανάλογα με τις ανάγκες των κύριων δωματίων. Αλλά και πάλι οι θερμίδες του εσωτερικού αέρα χάνονται προς τα έξω.

Πιο αποδοτικός ο μηχανικός αερισμός διπλής ροής

Τη λύση έφερε ο ελεγχόμενος μηχανικός αερισμός διπλής ροής. Αυτός αναρροφά τον φρέσκο αέρα μέσα από ένα άνοιγμα που βρίσκεται στη στέγη και τον μεταφέρει προς κάθε κύριο δωμάτιο. Από εκεί, ο αέρας φτάνει και στην κουζίνα και στο μπάνιο, όπου η αναρρόφησή του γίνεται όπως και με έναν ελεγχόμενο μηχανικό αερισμό απλής ροής. Όμως πριν την αποβολή του, περνά μέσα από έναν εναλλάκτη που παίρνει και φρέσκο αέρα. Ο ένας αέρας κυκλοφορεί χωριστά από τον άλλο, αλλά οι θερμίδες του αέρα που φεύγει χρησιμεύουν στο ζέσταμα του αέρα που μπαίνει. Αυτό είναι και το μεγάλο πλεονέκτημα της διπλής ροής, που μπορεί κάποτε να λειτουργεί και με γεωθερμικό σύστημα εδάφους-αέρα. Παρά την εξάπλωση πάντως της χρήσης του ελεγχόμενου μηχανικού αερισμού, δεν παύουν να υπάρχουν και τα συμβατικά συστήματα αυτόνομου  εξαερισμού: οι απορροφητήρες είναι πάντα εδώ, όπως και οι αυτόνομοι εξαεριστήρες.

Ο αποκεντρωμένος αερισμός

Οι συσκευές που προσφέρουν έναν τοπικό μηχανικό αερισμό τοποθετούνται αποκλειστικά σε χρηστικούς χώρους. Εκτός από την ανανέωση του αέρα αυτών των χώρων, δημιουργούν μια ελαφριά υποπίεση που ευνοεί την είσοδο φρέσκου αέρα και στα κύρια δωμάτια, εφόσον  διαθέτουν εισόδους αέρα στα κουφώματα ή τους εξωτερικούς τους τοίχους. Πιο περιοριστικές μερικές συσκευές,  προορίζονται για χρήση μόνο στο μπάνιο, αλλά μας επιτρέπουν να εκμεταλλευτούμε τα πλεονεκτήματα της διπλής ροής χάρη στη λειτουργία «ανάκτησης ενέργειας» η οποία ενεργοποιείται όταν η θερμοκρασία περιβάλλοντος πέφτει κάτω από τους 25 °C. Αυτές οι συσκευές έχουν την ιδιαιτερότητα να εξάγουν τον επιβαρυμένο αέρα και να φέρνουν ταυτοχρόνως φρέσκο αέρα, μέσα από ένα μοναδικό άνοιγμα στην πρόσοψη. Άλλες διατάξεις λειτουργούν περίπου με τον ίδιο τρόπο, αλλά με κύκλους (εξαγωγή/εισαγωγή) των 70 δευτερολέπτων ο κάθε ένας και αποκλειστικά στα κύρια δωμάτια.

Καθαρός αέρας

Το σύγχρονο κτήριο μπορεί να «αναπνέει», όμως και όσοι κατοικούν σε αυτό έχουν ανάγκη από καθαρό αέρα, απαλλαγμένο από αλλεργιογόνα και ρύπους. Αυτό πραγματοποιείται σε μεγάλο βαθμό με τη βοήθεια φίλτρων και πιο στεγανών αεραγωγών, καθώς και με ειδικές επεξεργασίες που αποτρέπουν τις συσσωρεύσεις σκόνης και βακτηρίων.

Ανανέωση του αέρα

Σε όλες τις κατοικίες, ο αέρας πρέπει να μπαίνει από τα κύρια δωμάτια και να βγαίνει από τα χρηστικά δωμάτια (κουζίνα, μπάνιο). Με φυσικό αερισμό, οι ροές του αέρα που εξάγεται πρέπει να «πιάνουν» σε κυβικά μέτρα ανά ώρα τουλάχιστον τις παρακάτω τιμές.